۱۶ بهمن, ۱۴۰۳دسته‌بندی گزارش ویژه
فهرست مطالب
1. لایحه استقلال کانون وکلا
2. چالش‌های استقلال
3. جامعه وکالت پس از انقلاب مشروطه
4. مسئله استقلال کانون وکلا پس از انقلاب ۱۳۵۷
5. ضرورت حفظ استقلال
6. تداوم پیکار
استقلال کانون وکلای دادگستری؛ آرمانی تاریخی – بخش اول
در معرفی عمومی کانون وکلای دادگستری در بسیاری از کشورهای جهان آمده است: «انجمنی غیردولتی و مستقل که در جهت اعطای صلاحیت وکالت دادگستری به افراد، حمایت از وکلای عضو، و نظارت بر عملکرد آن‌ها تشکیل می‌شود.» اما در ایران، از بدو شکل‌گیری پدیده «وکیل» و بلافاصله پس از آن «کانون وکلا»، داستانی غم‌انگیز، پرماجرا و غرورانگیز شکل گرفت. این داستان، نبردی سنگر به سنگر با حکومت‌های استبدادی پس از انقلاب مشروطه برای کسب و اعتلای «استقلال» وکیل و خانه و پایگاهش، یعنی «کانون وکلا» بود. پشتوانه این پیکار، آرمان تاریخی این نیروی آگاه و مسئولیت‌پذیر در حمایت از حقوق مردم در برابر استبداد، انحصارطلبی و وابستگی بوده است.
کانون وکلای دادگستری قدیمی‌ترین سازمان مردم‌نهاد ایرانی است که به‌موجب لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری در سال ۱۳۳۱ به نهادی با شخصیت حقوقی و مستقل تبدیل شد، هرچند پیش از آن در ۲۰ آبان ۱۳۰۹ به‌عنوان نهادی وابسته به وزارت دادگستری تأسیس شده بود. سنگ بنای استقلال کانون، وکلایی بودند که در سال ۱۲۹۷ وارد «تشکیلات هیأت وکلا»ی عدلیه شدند و در سال ۱۳۰۰ «مجمع وکلای رسمی» را بنیان نهادند.
لایحه استقلال کانون وکلا
دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر میهن‌دوست و مبارز نستوه در برابر استعمار و استبداد، با «اختیارات فوق‌العاده‌ای» که داشت، در ۷ اسفندماه ۱۳۳۱، لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری را در ۲۳ ماده تصویب کرد. این لایحه در مجلس هجدهم با برخی تغییرات مطرح شد و در سال ۱۳۳۳ به دست کمیسیون‌های مشترک مجلسین در ۲۶ ماده تصویب گردید.
چالش‌های استقلال
این مسیر پررنج، علاوه بر کارشکنی مهره‌های استبداد، با مقابله غول ارتجاع طماع و قدرت‌طلب در کسوت روحانیت نیز همراه بود. پیش از استقرار مشروطیت، قضاوت و دادرسی زیر نظر روحانیون و مجتهدین و مراجع شرعی انجام می‌شد. اینان در شهرهای مختلف، وکلایی برای پاسخ‌گویی به سؤالات شرعی و رفع دعاوی معرفی می‌کردند. اما انقلاب مشروطه با دستاوردی مهم توانست موضوع صلاحیت وکلا را از نفوذ حکومت و روحانیت -تا حدودی- خارج سازد.
موازین قانونی برای بررسی صلاحیت وکلا، آزمون‌های کتبی و شفاهی، و ارائه تصدیق‌نامه از سوی دادگستری تدوین گردید. باوجوداین، کانون وکلا توانست موقعیت قانونی و حقوقی خود را حفظ و در برخی موارد ارتقا دهد.
جامعه وکالت پس از انقلاب مشروطه
جامعه وکالت از انقلاب مشروطه تا دوران دکتر محمد مصدق، از وابستگی به دادگستری به استقلالی قابل‌قبول رسید. در این مسیر، افرادی چون حسن پیرنیا، حسن مدرس، داود پیرنیا، علی‌اکبر داور، محمد مصدق و سیدهاشم وکیل تلاش‌های بسیاری کردند. نام این بزرگان در ذهن تاریخی جامعه وکالت باقی خواهد ماند.
مسئله استقلال کانون وکلا پس از انقلاب ۱۳۵۷
تحصن خانواده های زندانیان سیاسی در کانون وکلای دادگستری – دی ۱۳۵۷
پس از انقلاب ضد سلطنتی ۱۳۵۷، استیلای روحانیت بر ساختارهای حکومتی موجب بازگشت مسئله «استقلال» کانون وکلا به کانون منازعات شد. کانون وکلا تحت فشار شدید قرار گرفت؛ اعضای هیئت‌مدیره بازداشت و مدیریت کانون به افراد منصوب قوه قضاییه واگذار شد. این نقض استقلال کانون وکلا، تا امروز نیز ادامه دارد.
یکی از مشکلات اصلی، تصویب قانونی است که به قوه قضاییه اجازه می‌دهد رأساً نوعی پروانه وکالت صادر کند. کانون‌های وکلا معتقدند که این امر آزادی عمل وکلا را محدود می‌کند و استقلال آنان را تضعیف می‌سازد. وابستگی وکلا به قوه قضاییه، تضاد آشکاری با اصل ۳۵ قانون اساسی، که حق دفاع مردم را تضمین می‌کند، ایجاد کرده است.
ضرورت حفظ استقلال
دکتر جعفر کوشا، رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری (اسکودا)، اخیراً تأکید کرده است که «دفاع از استقلال کانون وکلا، مسئولیت تاریخی ماست.» به گفته او، استقلال کانون وکلا ضرورتی بنیادین برای صیانت از عدالت، حاکمیت قانون و حقوق شهروندان است. این استقلال، به معنای آزادی وکلا در دفاع بی‌طرفانه از حقوق موکلان است و نقشی حیاتی در تضمین دادرسی عادلانه دارد.
تداوم پیکار
ما در این مقال فشرده‌ای از پیکار برای استقلال کانون وکلا، به‌عنوان نهادی مستقل و حافظ حقوق مردم، پرداختیم. دفاع از این استقلال، مسئولیت همه وکلای شریف دادگستری و حامیان عدالت است. باید در برابر فشارها و تهدیدها مقاومت نمود. ما نیز در راستای حمایت از استقلال و اقتدار نهاد وکالت، همیار و همدوش وکلای مستقل، پرچم وکالت مستقلانه، عادلانه و حق‌جویانه را برافراشته نگه خواهیم داشت.
کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک
.jpg)
.jpg)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر