۳۱ خرداد, ۱۴۰۴دسته‌بندی گزارش ویژه
طبق آخرین آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بیش از ۱۲۰ میلیون نفر در جهان به عنوان پناهجو یا آواره بی‌تابعیت ثبت شده‌اند؛ رقمی معادل جمعیت دهمین کشور پرجمعیت دنیا
هر سال در تاریخ ۲۰ ژوئن، جهان روز جهانی پناهندگان را گرامی می‌دارد؛ روزی برای یادآوری میلیون‌ها انسانی که به دلیل جنگ، سرکوب، یا ناامنی مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شده‌اند. این روز که توسط سازمان ملل از سال ۲۰۰۱ به رسمیت شناخته شده، فرصتی است برای تأکید بر کرامت انسانی پناهجویان و ضرورت حمایت جهانی از حقوق آن‌ها.
پناهنده به افرادی اطلاق می‌شود که به دلایل سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی از کشور خود گریخته‌اند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، مسئول حمایت و اسکان این افراد در شرایط ایمن و انسانی است. وخامت امنیت در کشورهایی چون سوریه، اوکراین یا ایران، عامل اصلی موج‌های گسترده مهاجرت بوده است. سرکوب سیستماتیک، جنگ داخلی یا اختناق سیاسی، انسان‌ها را ناچار به جستجوی آزادی و زندگی بهتر در کشورهای دیگر کرده است.
ایران نیز در دهه‌های گذشته شاهد مهاجرت بیش از ده میلیون تن از شهروندانش بوده که اغلب تحت فشارهای سیاسی و امنیتی مجبور به ترک کشور شده‌اند. این پناهندگان شایسته احترام، حمایت بین‌المللی و به رسمیت شناختن حقوق اولیه انسانی خود هستند.
کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو درباره وضعیت پناهندگان، نخستین سند حقوقی بین‌المللی برای حمایت از پناهندگان است. اما با گذشت زمان و گسترش سیاست‌های ضد مهاجرت، بسیاری از کشورها تعهدات خود را نادیده گرفته‌اند. روز جهانی پناهندگان فرصتی است برای یادآوری این مسئولیت جهانی و دعوت به همبستگی با میلیون‌ها انسان بی‌پناه در سراسر جهان.
کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) به‌عنوان نهاد وابسته به سازمان ملل، مسئول رسیدگی به امور پناهندگان، آوارگان و بی‌جاشدگان در سراسر جهان است. با وجود تلاش‌های گسترده، وابستگی مالی این نهاد به دولت‌ها گاهی باعث تضعیف بی‌طرفی و کاهش توان حمایتی آن می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که منافع سیاسی کشورها با حمایت از پناهندگان در تعارض قرار می‌گیرد.
اعلامیه جهانی حقوق بشر، مصوب ۱۹۴۸، در مواد ۱۳ و ۱۴ به حقوق پناهجویان می‌پردازد، از جمله آزادی حرکت، ترک کشور و حق پناهندگی در برابر آزار و تعقیب. بر همین اساس، UNHCR شکل گرفته تا از حقوق پناهندگان دفاع کند.
در ماده ۱۳ آمده است :
۱ . هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب کند.
۲ . هر کس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک کرده یا به کشور خود باز گردد.
همچنین در ماده ۱۴ می نویسد : هر کس حق دارد در برابر تعقیب، شکنجه و آزار، پناهگاهی جستجو و در کشورهای دیگر پناه اختیار کند.
در مه ۲۰۲۴، شمار بی‌جاشدگان اجباری در جهان به ۱۲۰ میلیون نفر رسید؛ رقمی بی‌سابقه که با توجه به جنگ‌های جاری در اوکراین، غزه و سودان رو به افزایش است.
طبق آخرین آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بیش از ۱۲۰ میلیون نفر در جهان به عنوان پناهجو یا آواره بی‌تابعیت ثبت شده‌اند؛ رقمی معادل جمعیت دهمین کشور پرجمعیت دنیا. این آمار در سال ۲۰۲۱ حدود ۹۰ میلیون نفر بود و در کمتر از پنج سال، بیش از ۳۰ میلیون نفر به آن افزوده شده است. افغانستان بزرگ‌ترین جمعیت پناهنده را دارد و یک‌ششم کل پناهندگان را شامل می‌شود. حمله نظامی روسیه به اوکراین نیز یکی از سریع‌ترین و بزرگ‌ترین موج‌های آوارگی پس از جنگ جهانی دوم را رقم زد. از آفریقا تا آسیای میانه، بحران‌های انسانی باعث شده‌اند تا تا مه ۲۰۲۲، بیش از ۱۰۰ میلیون نفر به دلیل جنگ، آزار، خشونت یا نقض حقوق بشر آواره شوند. این روند افزایشی، زنگ خطری برای جامعه جهانی و نهادهای مدافع حقوق بشر است.
در دهه اخیر، موج گسترده‌ای از پناهجویان آسیایی و خاورمیانه‌ای به دلیل جنگ، سرکوب و ناامنی به‌سوی اروپا مهاجرت کرده‌اند. بسیاری از آنان برای رسیدن به امنیت، مسیرهای بسیار خطرناکی چون دریای مدیترانه یا مسیر یمن را انتخاب می‌کنند که به مرگ هزاران نفر انجامیده است. تنها در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۴۰۰ نفر در مدیترانه و ۸۰۰ نفر در مسیر یمن جان باختند. در ژوئن ۲۰۲۳، واژگونی قایق پناهجویان در سواحل یونان باعث کشته‌شدن ۸۰ نفر شد و خشم عمومی و اعتراضات گسترده‌ای را در این کشور برانگیخت.
از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲، بیش از ۴۹ هزار مهاجر در فرآیند مهاجرت جان خود را از دست داده یا مفقود شده‌اند؛ از این تعداد، نزدیک به ۲۸ هزار نفر در دریا غرق شده‌اند.
کانال مانش بین فرانسه و بریتانیا یکی از مسیرهای پرخطر است و ایرانیان با بیش از ۱۸ هزار عبور غیرقانونی در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، در صدر مهاجران این مسیر قرار دارند. این آمارها عمق بحران و ضرورت رسیدگی فوری به حقوق و امنیت پناهجویان را نشان می‌دهد.
در چند دهه گذشته، مهاجرت گسترده ایرانیان به خارج از کشور به دلایل مختلفی از جمله فشارهای سیاسی، نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی، بی‌ثباتی اقتصادی و چشم‌انداز تیره آینده شدت یافته است. این مهاجرت‌ها منجر به شکل‌گیری جامعه‌ای حدود ۱۰ میلیون نفری ایرانیان در خارج از کشور شده که بخشی از آن‌ها به‌طور قانونی و بخشی دیگر از طریق مسیرهای پرخطر و پناهندگی اقدام به ترک کشور کرده‌اند.
آمار رسمی مهاجرت ایرانیان پس از انقلاب عمدتاً ناقص یا قدیمی است. برای نمونه، آخرین داده رسمی از سال ۱۳۹۹ حدود ۴.۳۷ میلیون مهاجر را گزارش کرده، در حالی‌که با افزایش مهاجرت در دولت سیزدهم و ناآرامی‌های داخلی، تخمین‌ها اعداد بالاتری نشان می‌دهند. وزیر خارجه دولت رئیسی از بیش از ۵.۲ میلیون ایرانی مقیم خارج خبر داده و برخی دیگر مانند معاون بین‌الملل بنیاد سعدی این عدد را تا ۹ میلیون نفر هم اعلام کرده‌اند.
نکته مهم‌تر، افزایش مهاجرت نخبگان و متخصصان ایرانی است که در برترین دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات بین‌المللی مشغول به کارند. طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان،
اقشار مختلف جامعه از پزشکان و پرستاران تا نیروهای کار ساده به ترک کشور فکر می‌کنند و برخی حتی کشورهای حوزه خلیج‌فارس مانند عراق، عمان و قطر را به عنوان مقصد مهاجرت انتخاب کرده‌اند. ترکیه نیز از دیگر مقاصد پرطرفدار بوده و ایرانیان در میان اتباع خارجی دارای اقامت، در رتبه چهارم قرار دارند.
در سال‌های اخیر، کانال مانش بین فرانسه و بریتانیا نیز به مسیری پرخطر اما پرتردد برای پناهجویان ایرانی تبدیل شده و سالانه حدود ۲۵۰۰ نفر از این مسیر به انگلستان وارد می‌شوند.
همچنین، صربستان در سال ۲۰۱۸ با لغو ویزا برای ایرانیان به مقصدی جدید تبدیل شد و در کمتر از هفت ماه، بیش از ۱۵۰۰ نفر درخواست پناهندگی دادند تا اینکه این سیاست لغو شد.
به‌طور کلی، گزارش‌ها نشان می‌دهند که میزان درخواست پناهندگی ایرانیان در برخی کشورها حتی از اتباع کشورهای جنگ‌زده‌ای چون لبنان و یمن نیز پیشی گرفته است، که بیانگر وخامت شرایط داخلی و ناامیدی عمیق در میان اقشار مختلف مردم ایران است.
رفتار دیکتاتوری حاکم با پناهندگان خارجی
در دهه‌های گذشته، شمار زیادی از پناهندگان افغانستان و عراق وارد ایران شده‌اند. دیکتاتوری حاکم بر ایران اغلب با این افراد رفتاری غیرانسانی داشته و از آن‌ها بهره‌برداری ابزاری کرده است، مانند استفاده از آن‌ها در جنگ ایران و عراق یا در جنگ‌های نیابتی همچون لشکر فاطمیون در سوریه. پناهندگان از حمایت قانونی کافی برخوردار نیستند و قربانی تبعیض و خشونت می‌شوند. نمونه‌هایی چون قتل ستایش قریشی یا پرتاب پناهجویان به رودخانه توسط نیروهای امنیتی، اعتراضات گسترده‌ای را در افغانستان برانگیخته است. این رفتارها انتقادات داخلی و بین‌المللی فراوانی به‌دنبال داشته است.
برای بهبود وضعیت پناهندگان در جهان چه باید کرد ؟
در ۲۰ ژوئن روز جهانی برای بهبود وضعیت پناهندگان میتوان روی اقدامات اساسی زیر تاکید کرد
۱ . تلاش برای از بین بردن جنگ و سرکوب در کشورهای دنیا و برقراری صلح و دمکراسی اولین و مهمترین عاملی است که میتواند بطور وسیعی از افزایش پناهندگان و بی خانمان شده ها در جهان جلوگیری کند
۲ . تعهد به اجرای کنوانسیون های پناهندگی توسط دولت ها و کشورهای عضو میتواند بهبود وضعیت پناهندگان در جهان را تامین و تضمین نماید
۳ . مقابله موثر و جدی با سیاست های ضدمهاجرت و ضد پناهندگی در جهان میتواند از وخامت وضعیت پناهندگان جلوگیری بعمل آورد.
بحران در زندان کرمان؛ حذف نان و نقض حقوق بشر در سایه تنش‌های منطقه‌ای
اعدام ۷زندانی در زندان‌های گناباد، شیراز، اراک، زنجان، سمنان، یاسوج، کرمانشاه و خرم‌آ‌باد
کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک
.jpg)
.jpg)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر