۲۹ مرداد, ۱۴۰۴دسته‌بندی گزارش ویژه
زندان ساحلی قم به دلیل آمار بالای خودکشی در میان زندانیان، شهرتی منفی یافته است. فشارهای روانی، بلاتکلیفی طولانی‌مدت، تبعیض در برخوردها، سوء‌استفاده مالی از زندانیان و محرومیت از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی، محیطی ناامن و پرتنش ایجاد کرده است
کانون حقوق بشر ایران، چهارشنبه ۲۹ مردادماه ۱۴۰۴ – زندان ساحلی قم، که به‌طور رسمی با نام «بازداشتگاه ساحلی قم» شناخته می‌شود، یکی از جنجالی‌ترین و پرابهام‌ترین مراکز بازداشت در ایران است. این مرکز در خیابان لواسانی قم واقع شده و یکی از پنج واحد زندان در استان قم به شمار می‌رود. در کنار زندان مرکزی (لنگرود)، اردوگاه، کانون اصلاح و تربیت و سیستم پابند الکترونیک، زندان ساحلی قم جایگاهی خاص دارد؛ جایگاهی که به دلیل شرایط نامناسب، تراکم بیش از حد جمعیت زندانیان و گزارش‌های مکرر از نقض حقوق بشر، آن را به «گوانتاناموی ایران» مشهور کرده است.
پیش از احداث زندان مرکزی قم، زندان ساحلی نقشی محوری در نگهداری زنان زندانی و برخی متهمان سیاسی ایفا می‌کرد. اما با انتقال بخش عمده‌ای از زندانیان به زندان مرکزی، نقش این بازداشتگاه تغییر یافت و به محلی برای بازداشت موقت و نگهداری متهمان در مرحله تحقیقات بدل شد.
این زندان دارای ۵ بند مجزا است: دو بند عمومی، دو بند ویژه روحانیت و یک بند نظامیان. در مجموع حدود ۵۰۰ زندانی در این مجموعه نگهداری می‌شوند. برای حفاظت و نگهبانی، دو برجک دیده‌بانی فعال و به طور همزمان ۴ افسر مسلح، ۴ افسر غیرمسلح و ۲۰ سرباز در هر شیفت مشغول به کار هستند. شیفت‌ها به صورت ۲۴/۴۸ برنامه‌ریزی شده‌اند؛ یعنی نیروها ۲۴ ساعت خدمت می‌دهند و سپس ۴۸ ساعت استراحت می‌کنند.
مدیریت زندان بر عهده مهدی ذاقولی است و معاونت آن را فردی به نام محمدی بر دوش دارد. بخش فرهنگی زندان نیز تحت مدیریت یک روحانی به نام سفیدخانی قرار دارد.
زندان ساحلی قم برخلاف زندان‌های امنیتی، فاقد سیستم بازجویی داخلی است. بازجویی‌ها توسط نهادهایی همچون اداره آگاهی، پلیس اطلاعات یا سازمان‌های امنیتی انجام شده و زندان تنها محلی برای نگهداری موقت متهمان محسوب می‌شود. بسیاری از بازداشت‌شدگان بدون اثبات جرم، ماه‌ها در این بازداشتگاه در شرایط بلاتکلیفی می‌مانند؛ پدیده‌ای که خانواده‌های آنان آن را «حبس غیرقانونی» توصیف می‌کنند.
در بند ویژه روحانیت، هم‌اکنون تنها دو روحانی سیاسی مخالف حکومت زندانی هستند. یکی از آنان محمدتقی محقق یزدی و دیگری روحانی‌ای با نام خانوادگی متقی است که خانواده‌اش در عراق زندگی می‌کنند. متقی پیش‌تر بارها درخواست لغو تابعیت ایرانی خود را داده و حتی به نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل مراجعه کرده بود.
در بند نظامیان، حدود ۳۰ نفر محبوس هستند که بالاترین درجه در میان آنان یک سرگرد است. از جمله افراد شاخص می‌توان به ستوان سوم محمود عبادی‌فر از نیروی انتظامی و سرباز وظیفه محمد علیان از سپاه پاسداران اشاره کرد. این دو نفر به اتهام همکاری با «سازمان‌ها یا افراد خاص به قصد براندازی» بازداشت شده‌اند، هرچند هیچ‌گونه اطلاعات شفاف در خصوص سازمان یا جریان مرتبط با آنان منتشر نشده است.
بسیاری از گزارش‌ها تأیید می‌کنند که زندان ساحلی قم بیش از ظرفیت اسمی خود زندانی می‌پذیرد. این مسئله باعث تراکم بالا، شرایط غیربهداشتی و نبود امکانات اولیه برای زندگی انسانی شده است.
حسین غلامی آذر، یک روحانی که در سال ۱۳۹۵ در این زندان محبوس بوده، در یادداشتی شرایط بازداشتگاه را چنین توصیف کرد:
وضعیت بهداشت «زیر صفر»؛
دریافت هزینه‌های درمان از خود زندانیان؛
اجباری بودن حضور در کلاس‌های احکام و قرآن و حتی دریافت شهریه برای این کلاس‌ها؛
اعطای امتیازات ویژه به زندانیانی که مبالغی تحت عنوان «اهدایی به زندان» می‌پرداختند؛
فروش مواد مخدر توسط مسئولان برخی بندها و دست داشتن روحانیون تبلیغی در ورود اقلام ممنوعه.
چنین گزارشی نشان می‌دهد که فساد اداری و مالی در کنار نقض حقوق زندانیان، در ساختار این زندان ریشه دوانده است.
زندانی سیاسی مسعود بیدریغ کیست؟
اعدام ۲زندانی در زندان لاکان رشت
خودکشی‌ها و پیامدهای روانی
زندان ساحلی قم به دلیل آمار بالای خودکشی در میان زندانیان، شهرتی منفی یافته است. فشارهای روانی، بلاتکلیفی طولانی‌مدت، تبعیض در برخوردها، سوء‌استفاده مالی از زندانیان و محرومیت از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی، محیطی ناامن و پرتنش ایجاد کرده است.
زندانیانی که توان پرداخت رشوه یا «اهدایی» ندارند، در حاشیه قرار می‌گیرند و از حداقل امکانات نیز محروم می‌شوند. این وضعیت موجب نابرابری آشکار و عمیق میان زندانیان شده است.
این بازداشتگاه به‌خاطر ساختار غیرشفاف، شرایط اسفناک و شیوه‌های اداره‌اش به‌طور گسترده مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری قرار دارد. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که زندانیان نه تنها از حقوق قانونی خود همچون دسترسی به وکیل یا خدمات درمانی محروم‌اند، بلکه بسیاری از آنان حتی فرصت محاکمه عادلانه پیدا نمی‌کنند.
این زندان بیش از آنکه یک «مرکز بازداشت موقت» باشد، به ابزاری برای اعمال فشار، تهدید و بلاتکلیفی متهمان سیاسی، نظامی و اجتماعی تبدیل شده است. لقب «گوانتاناموی ایران» که از سوی زندانیان و خانواده‌های آنان به این مرکز داده شده، نشان‌دهنده عمق مشکلات و وضعیت غیرانسانی حاکم بر آن است.
زندان ساحلی قم امروز تنها یک بازداشتگاه ساده نیست؛ بلکه به نمادی از نقض حقوق بنیادین انسان‌ها و ناکارآمدی سیستم قضایی کشور تبدیل شده است. خانواده‌های زندانیان بارها خواستار شفاف‌سازی، بهبود شرایط و رعایت حداقل استانداردهای انسانی در این مرکز شده‌اند، اما تاکنون پاسخی روشن دریافت نکرده‌اند.
کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک
.jpg)
.jpg)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر