کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»؛ اعتراض زندانیان سیاسی علیه چرخه مرگ

از همان روز نخست، «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» تنها یک حرکت اعتراضی محدود نبود؛ بلکه به نمادی از اراده جمعی برای مبارزه با خشونت دولتی و دفاع از کرامت انسانی بدل شد

کانون حقوق بشر ایران، پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ – از بهمن ۱۴۰۲ زندان قزلحصار کرج به مبدأ یکی از مهم‌ترین حرکت‌های اعتراضی زندانیان سیاسی علیه مجازات اعدام بدل شد. کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» با اعتصاب غذا آغاز شد و به‌سرعت از دیوارهای زندان فراتر رفت و به نماد مقاومت جامعه ایران در برابر چرخه اعدام‌های حکومتی تبدیل گردید.

آغاز کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در شرایطی شکل گرفت که موج گسترده‌ای از اعدام‌ها در زندان‌های ایران، به‌ویژه زندان قزلحصار کرج، جان صدها زندانی را گرفته بود و فضای رعب و وحشت بر زندان‌ها حاکم شده بود. روز هشتم بهمن ۱۴۰۲، جمعی از زندانیان سیاسی در واحد ۴ زندان قزلحصار تصمیم گرفتند که در برابر این ماشین کشتار بایستند و سکوت مرگبار حاکم را بشکنند. آنان با ابتکار عملی جسورانه، اعلام کردند که از این پس هر سه‌شنبه دست به اعتصاب غذا خواهند زد تا صدای مخالفتشان با اعدام به گوش افکار عمومی در ایران و جهان برسد.

انتخاب روز سه‌شنبه کاملاً معنادار بود. در زندان قزلحصار، معمولاً دوشنبه‌ها زندانیان محکوم به اعدام را به سلول‌های انفرادی منتقل می‌کردند و سه‌شنبه‌ها اجرای حکم صورت می‌گرفت. به همین دلیل، سه‌شنبه برای زندانیان مترادف با مرگ، جدایی و سوگواری بود. آنان با تبدیل این روز به نماد اعتراض، معنای تازه‌ای به آن بخشیدند: روز مقاومت در برابر اعدام.

آغاز این کارزار همزمان شد با اعدام دو زندانی سیاسی، محمد قبادلو و فرهاد سلیمی. این رویداد تلخ، انگیزه‌ای مضاعف برای زندانیان بود تا اعلام کنند که دیگر حاضر نیستند شاهد خاموش طناب‌های دار باشند. نخستین بیانیه کارزار با صراحت بیان کرد که اعدام نه‌تنها غیرانسانی و جبران‌ناپذیر است، بلکه ابزاری در دست حکومت برای سرکوب سیاسی و ایجاد وحشت در جامعه محسوب می‌شود.

از همان روز نخست، «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» تنها یک حرکت اعتراضی محدود نبود؛ بلکه به نمادی از اراده جمعی برای مبارزه با خشونت دولتی و دفاع از کرامت انسانی بدل شد.

اهداف کارزار؛ مقاومت در برابر خشونت دولتی

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» از نخستین روزهای شکل‌گیری خود در زندان قزلحصار کرج، اهدافی روشن و چندلایه را دنبال کرده است. زندانیان سیاسی که پایه‌گذار این حرکت شدند، به‌خوبی آگاه بودند که تنها یک اعتصاب غذای نمادین کافی نیست؛ بلکه باید چارچوبی فکری، سیاسی و حقوق بشری ایجاد شود تا صدای آنها از دیوارهای زندان فراتر رفته و به وجدان عمومی جامعه برسد.

نخستین و مهم‌ترین هدف این کارزار، لغو کامل مجازات اعدام است. زندانیان تأکید می‌کنند که اعدام نه ابزاری برای اجرای عدالت، بلکه شکلی از خشونت دولتی و انتقام‌جویی سیاسی است. آنان معتقدند که هیچ نظامی حق ندارد زندگی انسان را به ابزاری برای بقا و ارعاب تبدیل کند. از نگاه آنان، پایان دادن به چرخه اعدام تنها به معنای نجات جان محکومان نیست، بلکه گامی اساسی در جهت تغییر ساختار سرکوبگر و استقرار کرامت انسانی در ایران است.

هدف دوم، افزایش آگاهی عمومی است. زندانیان سیاسی می‌دانند که بسیاری از اعدام‌ها در سکوت خبری رخ می‌دهد و خانواده‌های قربانیان حتی از حق اطلاع‌رسانی و سوگواری آزاد محروم‌اند. کارزار با انتشار بیانیه‌ها و گزارش‌های هفتگی، می‌کوشد توجه مردم ایران و افکار عمومی جهان را به این واقعیت جلب کند که اعدام، نه استثنا بلکه سیاستی سیستماتیک برای حفظ قدرت است. این آگاهی، شرط لازم برای بسیج افکار عمومی علیه مجازات مرگ است.

سومین هدف، ایجاد همبستگی درون و بیرون زندان است. سه‌شنبه‌های نه به اعدام پلی است میان زندانیان، خانواده‌های دادخواه، فعالان سیاسی و جامعه جهانی. این همبستگی، علاوه بر تقویت مقاومت، پیام روشنی به حکومت دارد: هیچ زندانی در تنهایی سرکوب نمی‌شود و هر اعدام، موج تازه‌ای از اعتراض و اتحاد به‌راه می‌اندازد.

بدین ترتیب، اهداف کارزار فراتر از دیوارهای زندان است؛ طرحی برای شکل‌دادن به جنبشی ملی و جهانی با یک شعار محوری: «نه به اعدام».

تأیید حکم اعدام احسان فریدی در دیوان عالی کشور؛ افزایش نگرانی‌ها از روند ناعادلانه دادرسی‌ها

اعدام ۸ زندانی در زندان‌های مشهد، شیراز، آمل، تایباد و قزلحصار

گسترش به دیگر زندان‌ها

حرکت زندانیان قزلحصار خیلی زود از مرزهای همان زندان فراتر رفت. در ابتدا زندانیان سیاسی در بندهای ۴ و ۸ اوین، بند زنان زندان اوین و زندان مرکزی کرج به این کارزار پیوستند. سپس گزارش‌ها نشان داد که صدای «نه به اعدام» به ده‌ها زندان دیگر رسیده است.

امروز بر اساس بیانیه‌های منتشرشده، زندانیان در ۵۲ زندان کشور هر سه‌شنبه با اعتصاب غذا، کارزار را ادامه می‌دهند. رسانه‌ها نیز بیانیه‌ها را بازتاب می‌دهند و بدین‌ترتیب حلقه اتصال میان زندانیان، جامعه مدنی و افکار عمومی جهانی شکل گرفته است.

همبستگی درون و بیرون زندان

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» به‌سرعت از دیوارهای قزلحصار عبور کرد و به یکی از بزرگ‌ترین نمادهای همبستگی زندانیان سیاسی در سراسر ایران بدل شد. در آغاز تنها چند ده زندانی در واحد ۴ قزلحصار به آن پیوستند، اما خیلی زود این حرکت به زندان‌های اوین، مرکزی کرج، سنندج، شیراز و مشهد رسید. اکنون طبق گزارش‌های مستند، زندانیان در ۵۲ زندان کشور هر سه‌شنبه با اعتصاب غذا یا صدور بیانیه‌های جمعی در این کارزار شرکت می‌کنند. این گستردگی نشان می‌دهد که زندانیان با وجود فشارها، انفرادی‌ها و تهدیدهای امنیتی، راهی برای پیوند و اتحاد پیدا کرده‌اند و صدای مشترک «نه به اعدام» را از گوشه‌وکنار ایران به گوش جهانیان می‌رسانند.

این همبستگی تنها به درون زندان‌ها محدود نمانده است. در بیرون از زندان، خانواده‌های زندانیان، مادران دادخواه و… نیز هر هفته با انتشار پیام‌ها و برگزاری تجمعات نمادین، به این حرکت جان تازه می‌دهند.

در شهرهای مختلف، به‌ویژه در میان ایرانیان خارج از کشور، سه‌شنبه‌ها به روزی ویژه برای اعتراض علیه اعدام تبدیل شده است. تجمعاتی در برلین، پاریس، لندن و تورنتو با شعار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» برگزار شده و این پیام روشن را به حکومت داده که جنبش مخالفت با اعدام تنها به زندان‌ها محدود نیست، بلکه یک خواست عمومی در سطح ملی و جهانی است.

پیوند درون و بیرون زندان، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این کارزار است. زندانیان با اتکا به اعتصاب‌های هفتگی و خانواده‌ها و حامیانشان با انعکاس صدای آنان، توانسته‌اند زنجیره‌ای از مقاومت ایجاد کنند که مرزهای سرکوب را درنوردیده است. این همبستگی دوگانه نشان می‌دهد که کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» از یک حرکت محدود زندانیان فراتر رفته و به جنبشی اجتماعی و بین‌المللی برای لغو مجازات اعدام تبدیل شده است.

نقض حقوق بشر و تعهدات بین‌المللی

از منظر حقوق بشری، کارزار «نه به اعدام» پاسخی است به نقض فاحش تعهدات دیکتاتوری حاکم در اسناد بین‌المللی:

ماده ۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر: حق زندگی را برای همه انسان‌ها تضمین می‌کند. اعدام نقض آشکار این ماده است.

ماده ۵: شکنجه و رفتار بی‌رحمانه را ممنوع می‌داند؛ اعدام در ملأعام و تهدید دائمی به اعدام، مصداق روشن شکنجه روانی است.

میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR): سران حکومت متعهد به محدودکردن اعدام به «جدی‌ترین جرایم» هستند، اما در عمل صدها نفر به دلایل سیاسی، عقیدتی یا جرایم مبهم اعدام می‌شوند.

کنوانسیون حقوق کودک (CRC): با وجود ممنوعیت مطلق اعدام برای زیر ۱۸ سال، موارد متعددی از اجرای اعدام علیه کودک‌مجرمان در کشور ثبت شده است.

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» به‌روشنی نشان می‌دهد که زندانیان سیاسی این نقض‌ها را افشا کرده و با مقاومت خود، حقوق جهانی را به مطالبه‌ای درون‌زندان تبدیل کرده‌اند.

روایت‌های انسانی از درون زندان

بیانیه‌های هفتگی این کارزار پر از روایت‌های انسانی است. زندانیان نوشتند که چگونه صدای کشیده‌شدن پای زندانیان به سوی انفرادی در شب‌های دوشنبه، کابوس مشترک همه آنهاست. روایت می‌کنند که چگونه خانواده‌ها در پشت در زندان، بین امید و ناامیدی سرگردانند و اغلب بدون خداحافظی آخر، عزیزانشان را از دست می‌دهند.

این روایت‌ها کارزار را از یک اعتراض صرف به یک گزارش زنده از جنایت‌های حکومتی تبدیل کرده است. هر بیانیه سندی است از درد، اما همزمان سندی از مقاومت.

حمایت‌های بین‌المللی

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» توجه سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری را نیز جلب کرده است. نهادهایی چون عفو بین‌الملل و فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر بارها به اعدام‌های فزاینده در ایران اعتراض کرده و کارزار زندانیان را «نماد شجاعت و مقاومت» توصیف کرده‌اند.

نمایندگان پارلمان‌های اروپایی و فعالان حقوق بشر در خارج از کشور نیز هر هفته با پیام‌هایی از این حرکت حمایت می‌کنند. برخی شهرها در اروپا تجمع‌های نمادین سه‌شنبه‌ها را به بخشی از کارزار جهانی علیه اعدام در ایران تبدیل کرده‌اند.

پیام‌های کارزار؛ نه فقط برای ایران

سه‌شنبه‌های «نه به اعدام» پیامی فراتر از مرزهای ایران دارد. این کارزار نشان می‌دهد که حتی در تاریک‌ترین شرایط، زندانیان می‌توانند چراغی از مقاومت روشن کنند. پیام آن روشن است:

چرخه خون قابل توقف است.

صدای آزادی با ترس خاموش نمی‌شود.

ایران بدون اعدام و شکنجه ممکن است.

این کارزار نه تنها ماشین اعدام را به چالش کشیده بلکه به بستری برای اتحاد جنبش‌های مختلف اجتماعی تبدیل شده است. پیوند خانواده‌های دادخواه، فعالان سیاسی، دانشجویان و زندانیان سیاسی نشان می‌دهد که مطالبه «نه به اعدام» در حال تبدیل‌شدن به یکی از محوری‌ترین خواسته‌های جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران است.

اگرچه حکومت با شدت هرچه تمام‌تر به اعدام ادامه می‌دهد، اما صدای زندانیان سیاسی در سه‌شنبه‌های نه به اعدام، روایت دیگری را می‌سازد؛ روایتی از امید، همبستگی و آینده‌ای که در آن، طناب‌های دار جای خود را به آزادی و کرامت انسانی خواهد داد.

کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» نماد اراده زندانیان سیاسی و مردم ایران برای پایان دادن به ۴۶ سال خشونت و سرکوب است. این حرکت نشان می‌دهد که حتی در دل زندان، می‌توان جرقه‌ای زد که شعله آن سراسر کشور را فرا گیرد.

امروز، سه‌شنبه‌های نه به اعدام تنها یک کارزار نیست؛ فریاد زندگی در برابر مرگ است، فریاد کرامت در برابر تحقیر، و فریاد آزادی در برابر سرکوب.

کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک

اشتراک: