کارشناسان مسائل خاورمیانه توافق صلح غزه را نه‌تنها گامی مهم در پایان دادن به جنگ، بلکه نقطه عطفی در معادلات ژئوپلیتیک منطقه توصیف کرده‌اند
کانون حقوق بشر ایران، پنجشنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ – در پی دو سال جنگ خونین میان اسرائیل و حماس، دو طرف روز پنجشنبه اعلام کردند که بر سر مرحله نخست طرحی برای آتش‌بس، آزادی گروگان‌ها و آغاز روند بازسازی نوار غزه به توافق رسیده‌اند؛ گامی که بسیاری از ناظران آن را آغاز فرایند «صلح غزه» توصیف کرده‌اند.
به گزارش منابع دیپلماتیک، اولین گام‌ها برای رسیدن به توافق صلح غزه در نتیجه مذاکرات غیرمستقیم در قاهره و با میانجی‌گری مصر، قطر و ایالات متحده حاصل شده است. این نخستین بخش از چارچوب ۲۰ ماده‌ای است که دولت آمریکا با هدف پایان دادن به جنگی پیشنهاد داده که بیش از ۶۷ هزار کشته برجای گذاشته و چهره خاورمیانه را در دو سال گذشته دگرگون کرده است.
جزئیات توافق
دونالد ترامپ، شامگاه چهارشنبه در شبکه اجتماعی تروث‌سوشال نوشت:
«اسرائیل و حماس هر دو مرحله نخست طرح صلح ما را امضا کرده‌اند. این یعنی همه گروگان‌ها به‌زودی آزاد خواهند شد و نیروهای اسرائیلی از بخش‌هایی از غزه عقب‌نشینی می‌کنند؛ نخستین گام به سوی صلحی پایدار و همیشگی.»
به گفته سخنگوی وزارت خارجه قطر، مفاد این توافق شامل آتش‌بس طولانی‌مدت، تبادل اسرا و تسهیل ورود کمک‌های انسان‌دوستانه به غزه است. منابع اسرائیلی نیز تأیید کرده‌اند که امضای رسمی توافق پس از تأیید کابینه دولت در تل‌آویو انجام خواهد شد.
در بیانیه دفتر نخست‌وزیر اسرائیل آمده است:
«برخلاف گزارش‌های اولیه، روند اجرایی توافق تنها پس از تصویب در نشست کابینه آغاز می‌شود و انتظار می‌رود بررسی آن در ساعات آینده انجام شود.»
انتشار خبر توافق صلح غزه موجب شادی و امید در هر دو سوی مرز شد. خانواده‌های گروگان‌های اسرائیلی در تل‌آویو و حیفا جشن گرفته و مردم در غزه با در دست داشتن پرچم‌های سفید از احتمال توقف جنگ استقبال کردند. سازمان ملل نیز در بیانیه‌ای ضمن استقبال از توافق، از طرفین خواست «به اصول حقوق بین‌الملل انسانی و تعهدات خود پایبند باشند».
در مقابل، برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که تضمین‌های امنیتی و روند خلع سلاح در غزه ممکن است چالش‌برانگیز باشد و اجرای کامل توافق نیازمند نظارت بین‌المللی مؤثر است.
پیامدهای منطقه‌ای توافق صلح غزه
کارشناسان مسائل خاورمیانه توافق صلح غزه را نه‌تنها گامی مهم در پایان دادن به جنگ، بلکه نقطه عطفی در معادلات ژئوپلیتیک منطقه توصیف کرده‌اند. با ورود فعال قطر و مصر به روند میانجی‌گری، نقش کشورهای عربی در مدیریت بحران فلسطین پررنگ‌تر از گذشته شده است. این در حالی است که برخی بازیگران منطقه‌ای، از جمله ایران و لبنان، که طی سال‌های اخیر درگیر تبعات این درگیری بوده‌اند، عملاً در حاشیه روند صلح قرار گرفته‌اند.
به گفته یک تحلیلگر ارشد اندیشکده صلح خاورمیانه، «این توافق در صورت پایداری می‌تواند نقشه سیاسی منطقه را بازتعریف کند؛ زیرا همزمان نیازهای امنیتی اسرائیل، دغدغه‌های انسانی فلسطینیان و منافع کشورهای عربی را در نظر گرفته است.»
کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»؛ اعتراض زندانیان سیاسی علیه چرخه مرگ
تأیید حکم اعدام احسان فریدی در دیوان عالی کشور؛ افزایش نگرانی‌ها از روند ناعادلانه دادرسی‌ها
تأثیر بر سیاست داخلی کشورها
در اسرائیل، دولت بنیامین نتانیاهو با فشارهای داخلی گسترده‌ای برای بازگرداندن گروگان‌ها و پایان جنگ روبه‌رو بود. تظاهرات هفتگی در تل‌آویو در حمایت از توافق صلح، از نگاه ناظران، یکی از عوامل تسریع در تصمیم‌گیری دولت بوده است.
در سوی دیگر، رهبران حماس با پذیرش تعهدات جدید، از جمله توقف درگیری‌ها و آغاز روند خلع سلاح تدریجی، در موقعیتی حساس قرار دارند. برخی ناظران معتقدند این رویکرد جدید نشانه‌ای از گذار حماس از مبارزه مسلحانه به مسیر سیاسی است؛ تغییری که می‌تواند آینده غزه را دگرگون سازد.
چالش‌های پیش‌رو
با وجود استقبال گسترده جهانی، نگرانی‌هایی درباره اجرای توافق وجود دارد. از جمله اینکه چه نهادی مسئول نظارت بر روند آتش‌بس و خلع سلاح خواهد بود و چگونه می‌توان از بازگشت خشونت جلوگیری کرد. منابع امنیتی مصر اعلام کرده‌اند که نیروهای مشترک عربی و سازمان ملل در حال بررسی طرحی برای نظارت میدانی هستند.
همچنین، مسئله بازسازی غزه — که در پی دو سال جنگ، بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های خود را از دست داده — یکی از محورهای حساس مذاکرات آتی خواهد بود. تخمین‌ها حاکی است بازسازی کامل این منطقه به بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بین‌المللی نیاز دارد.
صلح غزه؛ آزمونی برای دیپلماسی بین‌المللی
کارشناسان تأکید دارند که صلح غزه نه‌فقط به معنای توقف جنگ میان اسرائیل و حماس، بلکه آزمونی برای اراده جهانی در برقراری صلح پایدار در خاورمیانه است. در سال‌های گذشته تلاش‌های متعددی برای برقراری آتش‌بس میان دو طرف صورت گرفته بود که اغلب در اثر بی‌اعتمادی و تنش‌های سیاسی شکست خورد.
دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، در واکنش به این خبر گفت:
«جهان بار دیگر فرصتی نادر برای پایان دادن به یکی از طولانی‌ترین و ویرانگرترین درگیری‌های معاصر یافته است. اکنون زمان آن است که همه طرف‌ها شجاعت نشان دهند و به رنج میلیون‌ها غیرنظامی پایان دهند.»
چشم‌انداز آینده در مسیر صلح غزه
اگر این توافق به‌طور کامل اجرا شود، می‌تواند به‌تدریج زمینه را برای مذاکرات جامع‌تر در خصوص تشکیل دولت مستقل فلسطینی و عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی فراهم کند. با این حال، تحلیلگران یادآور می‌شوند که مسیر صلح در غزه هنوز طولانی و پرچالش است.
به گفته یک دیپلمات اروپایی، «آتش‌بس پایدار تنها در صورتی دوام خواهد داشت که مسائل بنیادین — از جمله وضعیت آوارگان، کنترل مرزها و تضمین‌های امنیتی متقابل — به‌طور جامع مورد مذاکره قرار گیرد.»
در نهایت، توافق اخیر می‌تواند نقطه آغاز مرحله‌ای تازه در روابط اسرائیل و فلسطینیان باشد؛ مرحله‌ای که در صورت پایبندی دو طرف، شاید به تحقق آرزوی دیرینه‌ای به نام صلح غزه بینجامد — صلحی که نه بر اساس پیروزی یک طرف، بلکه بر پایه‌ی خستگی مشترک از جنگ و امید به آینده‌ای انسانی‌تر بنا شده است.
کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک
.jpg)
.jpg)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر