زندان تهران بزرگ (فشافویه)؛ آخر دنیا برای هزاران زندانی + تصاویر

۱۵ خرداد, ۱۴۰۳دسته‌بندی بانک زندان

زندان تهران بزرگ یا «آخر دنیا»

زندان تهران بزرگ با ظرفیت ۱۵ تا ۱۷هزار زندانی در ۳۲کیلومتری جنوب تهران در جاده حسن‌آباد به سمت قم قرار دارد. مساحت این زندان ۱۱۰هکتار است. زندان دارای ۳۸سوله است که ۲۶سوله آن شامل ۳۴اندرزگاه ۳۰۰نفره است. این زندان از سال ۱۳۹۴ مورد بهره برداری قرار گرفت. در قیام سراسری ۹۸ هزاران تن از بازداشتی‌های این قیام در این زندان محبوس بودند.

خودکشی یک زندانی در زندان تهران بزرگ

زندان تهران بزرگ

به‌ عبارت دیگر زندان تهران بزرگ، دارای ۶تیپ است. در هر تیپ ۵هزار زندانی و در هر سالن ۳۷۰زندانی محبوس هستند. ظرفیت واقعی هر سالن ۱۸۰نفر است اما به دلیل تعداد بالای بازداشتی‌ها در استان تهران و استان کرج، در هر سالن ۳۷۰نفر و در هر اتاق ۲۳زندانی محبوس هستند.

تیپ های مختلف زندان به این ترتیب است:

تیپ ۱ به زندانیانی اختصاص دارد که مرتکب سرقت شده و حکم گرفته اند.

تیپ 2 به زندانیانی اختصاص دارد که سرقت کرده و یا مشروبات الکلی را فروخته و یا مصرف کرده اند

تیپ ۳ قرنطینه است که از دو بخش ۱۰ روزه و ۴۵ روزه زندانیان تازه وارد تشکیل شده است.

تیپ ۴ به زندانیانی اختصاص دارد که سرقت کرده و یا از مشروبات الکلی استفاده کرده اند اما هنوز حکم نگرفته اند.

تیپ ۵ به زندانیانی که اتهامات مالی دارند، اختصاص دارد.

تیپ ۶ حدود یک سال است که این تیپ راه اندازی شده و زندانیان با جرائم گوناگون در این تیپ هستند.

رئیس تیپ‌های مختلف زندان از جمله تیپ ۵، از وکیل بند بصورت هفتگی، باج می‌گیرند تا بعد بگذارد که او هر کاری خواست انجام بدهد.

قرنطینه

قرنطینه‌ی زندان تهران بزرگ ۲طبقه است. طبقه پایین چند اتاق با ظرفیت حدود ۲۰نفر دارد و طبقه بالا هم ۲سالن سراسری با ظرفیت هر کدام ۵۰نفر دارد.

این که زندانی در سالن‌های طبقه‌ی بالا بیفتد یا در اتاق‌های طبقه‌ی پایین که راحت‌تر است، شانسی نیست و به این بستگی دارد که زندانی چقدر امکان خرج کردن دارد.

قاعده‌ی مهم و کلی زندان این است که اگر می‌خواهید امکانات داشته باشید باید پول خرج کنید ولی اگه زندانی پول ندارد، باید به همان امکانات محدود داخل زندان کفایت کند. به این ترتیب باید هفته‌ای ۱.۵ تا ۲میلیون تومان خرج کرد.

زندانیانی که قدیمی‌تر هستند، تخت دارند ولی نفرات جدید مجبورند کف خواب باشند. در صورتی که زندانی پول داشته باشند می‌تواند برای خودش تخت بخرد.

در زندان تهران بزرگ، در حالی که اتاق‌ها پر از زندانی است که به تخت دسترسی ندارند و کف خواب هستند، برای کسانی که پولدار هستند، از وای فای تا کلیه لوازم برقی و مشروبات الکلی در دسترس است. افرادی که در بخش تأسیسات کار می‌کنند مشروبات الکی را به نام اسید، وارد زندان می کنند و در دسترس آنان قرار می‌دهند.

زندانی‌ پس از یک هفته، از قرنطینه به محل دیگری به اسم «تی سی» منتقل می‌شود و از آنجا بسته به اتهام، به اتاق نهایی‌اش منتقل می‌گردد.

جیره زندانی

جیره‌ی هر زندانی روزی ۳وعده غذای «دُلی» یعنی دولتی، ۲تخته پتو (یکی برای رو و یکی برای زیر)، یک زیرپوش، یک شورت، یک حوله، هر ۴۰روز یک شامپو کوچک تخم‌مرغی و ماهی ۲یلو و ۷۰۰گرم قند است. خارج از این، از ظرف غذاخوری تا قاشق و چنگال و مایع ظرف‌شویی و مسواک را زندانی باید از فروشگاه خریداری کند.

تقسیم بندی تیپ‌ها در زندان تهران بزرگ

زندان تهران بزرگ (فشافویه)

زندانیان با جرائم شرارت، دزدی، خفت‌گیری، دعوا و شبیه این‌ها به تیب یک یا ۲ و یا ۴ منتقل می‌شود. زندانیان با جرائم کلاهبرداری، اختلاس، رد مال، مهریه به تیپ ۵ منتقل می‌شوند. تیپ‌های زندان هیچ ارتباطی با هم ندارند و کاملاً از هم جدا هستند.

زندانیان مجاز به خروج از سالن خودشان نیستند. آنها فقط می‌توانند به بهداری، کتابخانه تیپ، سالن کشتی و فوتسال رفت و آمد کنند که آن هم روزانه نیست.

هر سالن (بند) در زندان تهران بزرگ، یک در ورودی دارد که افسر نگهبان یا نگهبانی آنجا حضور دارد. بعد از آن فروشگاه واقع شده و در کنار آن هم یک حسینیه است. یک در هم به یکی از هواخوری‌ها باز می‌شود. هر سالن ۲هواخوری دارد که ابعاد آنها ۱۴بلوک ۲متری در ۱۹بلوک ۲متری است. بعد از این ساختار، تازه اتاق‌ها شروع می‌شوند.

داخل هر سالن در مجموع ۱۶سلول برای نگهداری زندانی‌ها ساخته شده و در هر اتاق هم ۱۵تخت (۵ردیف ۳تختی) هست. در واقع درمجموع در هر سالن به صورت استاندارد باید ۲۴۰زندانی محبوس باشند ولی این آمار عموما تا ۳۴۰ یا ۳۵۰نفر در تغییر است.

نیمی از زندانیان کف خواب هستند و شب‌ها با سختی، به صورت کتابی کنار هم می‌خوابند و اگر کسی نیمه شب برای سرویس بهداشتی برود، در برگشت دیگر جایی برای خوابیدن ندارد و باید تا صبح بایستد.

 زندان‌های ایران

سرشماری در زندان تهران بزرگ

ساعت هفت‌وربع هر روز صبح، بیدارباش از بلندگوهای زندان اعلام می‌شود و زندانیان باید برای سرشماری به محوطه هواخوری بروند. زندانیان هر روز در ۲نوبت صبح و عصر شمارش می‌شوند. سرشماری توسط افسر نگهبان انجام می‌شود که بین ۳۰ تا ۴۵دقیقه طول می‌کشد.

تماس تلفنی

روی دیوار ۲طرف هر اتاق ۲گوشی تلفن عمومی نصب شده است که زندانی با «کارت سفید» یا «پارس تل» می‌تواند با شماره‌هایی که از قبل تایید شده (حدود ۸ شماره تلفن) تماس بگیرد.

بهداری

وضعیت بهداری و دارو و درمان و رسیدگی‌های پزشکی در زندان تهران بزرگ، بسیار اسفبار است. از دارو خبری نیست. آنقدر باید در نوبت ماند که دیگر بیماری، نوع عوض می‌کند. هنگامی که زندانی از نظر جسمانی به بدترین وضعیت خود برسد، امکان رفتن به بهداری پیدا می‌کند. کمترین دارو را به زندانی بیمار می‌دهند و آن هم بین مأمورین، آنقدر دست به دست می‌چرخد که سرانجام ۲ یا ۳ عدد قرص از یک ورق قرص ۱۰ تایی به دست بیمار می‌رسد.

بسیاری از اوقات برای رفتن به بهداری، زندانیان آنقدر در نوبت می‌مانند که مراحل سخت بیماری طی شده و زندانی از رفتن نزد پزشک زندان، صرف‌نظر می‌کند. از زندانیان تعهد کتبی گرفته می‌شود که در صورت اعزام به بیمارستان، هزینه بیمارستان را خودشان بپردازند.

بهداشت در زندان تهران بزرگ

وضعیت بهداشت در این سالن بسیار پایین و ضعیف است. میزان مواد بهداشتی که از جانب زندان برای نظافت به هر سالن داده می‌شود، بسیار کم است و پاسخگوی رعایت بهداشت با تعداد بالای زندانی نیست. به همین دلیل زندانیان مجبور هستند با هزینه خودشان، مواد بهداشتی بخرند.

در سراسر سال در زندان تهران بزرگ، سمپاشی صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل زندانیان عموما به بیماری‌های پوستی مبتلا هستند و هر تازه واردی نیز دچار مشکلات پوستی و تنفسی می‌شود.

رئیس زندان در امور و موضوعات زندانیان و مشکلاتی که در تیپ های مختلف وجود دارد، دخالت نمی‌کند. شپش و ساس در سالن‌ها بیداد می‌کند چون از بهداشت و رسیدگی‌ها و مواد بهداشتی خبر و اثری نیست. همه جا کثیف و آلوده است.

در انتهای سالن‌های داخل هر تیپ ۲۰دستشویی و تعدادی حمام وجود دارد که در طول روز زندانی‌هایی که مسئول نظافت‌ هستند، در نوبت‌های مختلف آنها را نظافت می‌کنند. حمام‌ها هر روز از یک ساعت قبل از اذان صبح باز می‌شود و هر کس بخواهد با آب‌گرم دوش بگیرد، همان ساعت‌های اولیه باید استحمام کند.

هر چه زمان بگذرد آب سرد می‌شود و دیگر از آب‌گرم خبری نیست و زندانیان با هر سن و سال و هر وضعیت جسمانی، مجبور هستند از آب سرد برای استحمام استفاده کنند. این موضوع به خصوص در سرمای زمستان، زندانیان را دچار بیماری‌های دیگری هم می‌کنند.

یکی از مشکلات جدی زندانیان در زندان تهران بزرگ وجود حشرات موذی مثل ساس است. جای زخم‌های ساس روی بدن بسیاری از زندانیان قابل دیدن است.

وضعیت غذایی

کیفیت غذای زندان تهران بزرگ بسیار پایین است. علاوه بر این حجم هر وعده غذایی، آنقدر کم است که عموما زندانیان گرسنه می‌مانند.

براساس مشاهدات و گزارش زندانیانی که خود پیش از این در تهران بزرگ، محبوس بوده اند، بسیاری از زندانیان علیرغم اینکه گرسنه هستند، اما توان مالی برای خرید مواد غذایی هم ندارند.

صبحانه ها عموما کره و یک مربا یا حلوا شکری کوچک است. وعده غذایی ناهار، عموم غذاها در طول هفته به شکل استانبولی است. یک یا ۲بار هم چیزی به اسم خورشت قیمه یا قورمه سبزی می‌دهند که بسیار بی‌کیفیت است و قابل خوردن نیست.

برای وعده شام، غذاها عموما تخم‌مرغ آب‌پز، آش و همبرگر سویا است. فروشگاه زندان مواد غذایی بسیار بی‌کیفیت را عرضه می‌کند. ساعت کار فروشگاه محدود است و قیمت های آن نیز به نسبت بیرون زندان ۲۰ تا ۳۰ درصد گران‌تر است. هنگام حساب و کتاب پول خرید مواد هم، مبلغ بیشتری از کارت زندانی می‌دزدند و کسی هم پاسخ‌گوی این وضعیت نیست.

زندان محل غارت و چپاول زندانیانی است که به خاطر فقر و بیکاری و سختی زندگی گذرشان به زندان افتاده است.

وضعیت آب آشامیدنی

آب آشامیدنی زندان تهران بزرگ تصفیه شده نیست و به همین علت شور و غیرقابل آشامیدن است. زندانیان مجبور هستند پول کلانی را در ماه برای خرید آب معدنی هزینه کنند.

واحد پول زندان تهران بزرگ؛ سیگار!

در زندان پول نقد وجود ندارد و امکان این هم نیست که برای کسی پول کارت به کارت شود. تنها راه این است که از بیرون، برای زندانی به حسابش در زندان پول واریز کنند. زندان واحد پول خودش دارد که آن هم سیگار است.

سیگار تیر، بهمن و وینستون نقش پول را در زندان بازی می‌کنند و زندانی‌ها در برابر کارهایی که انجام می‌دهند، سیگار می‌گیرند. بعد زندانی، این امکان را دارد که سیگار را دوباره به فروشگاه زندان فروخته و به جای آن، وسایلی را که نیاز دارد، خریداری نمایند. فروشگاه‌ زندان‌ها زیر نظر بنیاد تعاون زندانیان اداره می‌شوند.

قتل زندانیان

علیرضا شیرمحمدعلی در زندان تهران بزرگ به قتل رسید

۲۰ خرداد ۱۳۹۸، علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی ۲۱ ساله در این زندان هدف حمله ۲تن از زندانیان بزه‌کار قرار گرفت و پس از مجروح شدن با ضربات چاقو جان خود را از دست داد.

۳۰ شهریور ۱۴۰۰ خبر مرگ مشکوک شاهین ناصری در سلول انفرادی زندان تهران بزرگ تأیید شد. وی کارشناس بازرگانی بود که در روز ۹ آبان ۱۳۹۸ در برگه «تحقیق از شاهد» نوشته بود که خود در آگاهی شیراز شاهد شکنجه نوید افکاری بوده ‌است.

۳ مهر ۱۴۰۰ یک شهروند ایلامی به نام امیرحسین حاتمی بر اثر «ضرب و شتم مأموران نیروی انتظامی» در زندان تهران بزرگ جان باخت. بنا بر گفته وکیل امیرحسین حاتمی، شواهد نشان می‌دهد که وی «به قتل رسیده ‌است».

ضرب و شتم زندانیان در زندان تهران بزرگ

در شهریور ۱۳۹۷ دراویش زندانی توسط مأموران امنیتی در زندان تهران بزرگ(فشافویه) مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.

حمله مأموران برای شکستن تحصن دراویش زندانی صورت گرفت و در جریان آن از گاز اشک‌آور هم استفاده شد. در حمله ۷ شهریور به متحصنین زندان فشافویه، بسیاری از آنها دچار جراحت شد و ۸تن از آنها به سلول‌های انفرادی منتقل شدند. مصطفی محبی، رئیس وقت سازمان زندان‌های تهران هم در جریان این سرکوب در زندان فشافویه حضور داشت.

روز جمعه ۱۶مهرماه ۱۴۰۰ حوالی ساعت ۴ و نیم عصر عده ای از ساکنین اتاق یک در بند ۱۰ تیپ ۲  زندان تهران بزرگ با حمایت وکیل بند که با تشکیل یک باند اقدام به توزیع و فروش مواد مخدر و قرص‌های روان گردان در بند سیاسی امنیتی کرده بود در حالی که به علت مصرف مواد از تعادل روانی خارج بودند، به وسیله چاقو و فلاکس آب جوش به جان زندانیان سیاسی اکبر باقری، پویا قبادی، اکبر فراجی، شاپور احسانی‌راد، اسماعیل گرامی، داوود عبداللهی، شهاب سلطانیان و ارشیا وظیفه افتاد و علیرضا فرشی را نیز تهدید به ضرب و جرح کردند.

این افراد سر و بدن اکبر باقری و پویا قبادی را به شدت مجروح کرده به گونه‌ای که خورده شیشه‌های فلاسک سر و دست و پای‌شان را بریده بود و در این بین سر پویا قبادی ۹ بخیه و کتف اکبر باقری ۲ بخیه زده شد. این در حالی بود که وکیل بند به عمد از اطلاع‌رسانی به افسرنگهبان خودداری کرده و با خرسندی نظاره‌گر این فاجعه بود.

اگر افسرنگهبان به دلیل ادامه فریاد کمک‌خواهی زندانیان سیاسی وارد بند نمی‌شد به احتمال قوی با جسد بی‌جان پویا قبادی، اکبر باقری و اکبر فراجی مواجه می‌شد.

اینها در حالی رخ داد که پیش از آن، زندانیان سیاسی بارها اعلام کرده بودند که:«امنیت جانی نداریم» و خواهان تفکیک از زندانیان جرائم خشن شده بودند و نسبت به اعمال و رفتار وکیل‌بند که با زد و بند موجبات تشنج همه روزه را فراهم می‌کرد اعتراض کرده و خواهان عزل او شده بودند.

یادآوری می‌کنیم که فتحی معاون سلامت زندان تهران بزرگ، در پاسخ یکی از زندانیان سیاسی که گفته بود: «مسولیت مرگ افراد در صورت عدم رعایت تفکیک جرائم به عهده شماست» گفته بود: «ما برای مرگ هرکدام از شما پاسخی داریم».

یک زندانی کُرد به نام سامان درویشی روز ۲۱اردیبهشت ۱۴۰۲ در زندان تهران بزرگ بر اثر «ضرب‌وجرح» و «شکنجه» مأمورین امنیتی جان باخت.

با ارسال هرگونه اطلاعات به ما در افشای نقض حقوق بشر در ایران یاری رسانید

لطفا هرگونه اطلاعات خود را در فرم زیر وارد کنید

خودکشی

زندانیان در تهران بزرگ زیر بالاترین فشارها از نظر روحی و روانی قرار دارند. به همین علت آمار خودکشی ها در این زندان بالا است. آمار دقیقی از خودکشی‌هایی که منجر به مرگ می‌شود و یا خودکشی‌های بی‌سرانجام، از این زندان منتشر نمی‌شود.

زندانی که دست به خودکشی می زند، از نظر روحی و روانی، در وضعیت آشفته‌ای قرار می‌گیرد که نیازمند رسیدگی است، اما در تهران بزرگ به جای اینکه روان‌پزشک با او صحبت کرده و وی را دعوت به آرامش کند، به دستور رئیس زندان، او را تا سر حد مرگ می‌زنند و شکنجه می‌کنند.

-روز ۱۵مرداد ۱۴۰۲ یک زندانی بنام جواد خیرخواهان، که با جرائم مالی در سالن ۳ تیپ ۵ محبوس بود با بریدن رگ دست خود، اقدام به خودکشی کرد.

-روز چهارشنبه ۱۸بهمن ماه ۱۴۰۲، یک زندانی با استفاده از الکل موجود در بادی اسپلش دست به خودکشی زد. این زندانی مالی قدرت پرداخت مبلغ جریمه خود را نداشت و به اجبار در زندان مانده بود.

-سیامک مقیمی یکی از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری آبان 98 که توسط پاسداران قرارگاه ثارالله در شهرستان پرند دستگیر شده بود، از طریق بریدن رگ دست و شکم خود، اقدام به خودکشی کرد.

از علت‌های اقدام زندانیان به خودکشی می‌توان به طولانی بودن مدت دادرسی، بلاتکلیفی طولانی مدت زندانیان، نبود امکانات مکفی برای رسیدگی‌های درمانی، نبود خدمات روانکاوی و روان پزشکی، ناکارآمدی بخش مددکاری زندان ها، اعمال خشونت توسط مأمورین به دستور رئیس زندان اشاره نمود که زمینه ساز و تسهیل کننده خودکشی در بین زندانیان به حساب می‌آیند.

مواد مخدر

مواد مخدر به صورت گسترده و فراوان در دسترس زندانیان است و بین زندانیان دست به دست می‌شود. هیچ کنترلی از جانب رئیس زندان نسبت به این وضعیت وجود ندارد. آنان عمد دارند که بازداشتی وقتی پایش به زندان باز می‌شود، در زندان به انواع مواد مخدر آلوده شده و خواسته دیگری نداشته باشد. سرنخ اصلی وارد کننده مواد مخدر، کارمندان زندان و افسر نگهبان‌ها هستند. این همه در حالی است که یک قرص مسکن به راحتی در دسترس زندانی بیمار نیست اما، در زندان می‌توان به انواع مواد مخدر دسترسی داشت. به دلیل گستردگی توزیع مواد مخدر که در دسترس زندانیان هست، بسیاری از جوانانی که بازداشت می‌شوند در ورود به زندان، اعتیادی به مواد مخدر ندارند اما به مرور زمان، معتاد می‌شوند. 

کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / توییتر / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک

اشتراک: