۲۲ شهریور, ۱۴۰۴دسته‌بندی گزارش ویژه
بدون تردید اعدام نوید افکاری به یکی از رویدادهای مؤثر در روند مبارزه با حکم اعدام در ایران تبدیل شد و موج عظیمی از واکنش‌های بین‌المللی را برانگیخت
کانون حقوق بشر ایران، شنبه ۲۲ شهریورماه ۱۴۰۴ – پنج سال از سربدار شدن نوید افکاری گذشت. در این پنج سال، بسیار گفته و نوشته شده، افشاگری‌ها و روشنگری‌ها انجام گرفته و پرونده او همچنان در حافظه جمعی و ضمیر حقوق‌بشری جای دارد. در پنجمین سالگرد این رویداد، نگاهی به تأثیرات داخلی و بین‌المللی آن بر تحقق خواسته‌ها و آرمان‌هایی که نوید نماینده آنها بود، می‌تواند مفید و آموزنده باشد.
با اطمینان می‌توان گفت خون نوید افکاری یکی از سهمگین‌ترین، سنگین‌ترین و گران‌ترین هزینه‌هایی بود که این نظام پرداخته است. از منظر حقوق بشر و مخالفت با مجازات اعدام، ماجرا و شهادت نوید یکی از مقاطع تاثیرگذار و به‌یادماندنی است و لکه‌ای ننگین و سیاه در پرونده‌های طولانی نقض حقوق بشر این دستگاه حکومتی ثبت کرده است. همین حقیقت باعث شده تا نام نوید افکاری نه تنها در حافظه داخلی، بلکه در پرونده جهانی حقوق بشر نیز برجسته بماند.
تأثیرات بین‌المللی و موج همبستگی جهانی
بدون تردید اعدام نوید افکاری به یکی از رویدادهای مؤثر در روند مبارزه با حکم اعدام در ایران تبدیل شد و موج عظیمی از واکنش‌های بین‌المللی را برانگیخت. مردم سراسر جهان با فریاد «اعدام نکنید» خواستار توقف اجرای حکم شدند. چهره‌های معتبر ورزشی، سیاسی، علمی و هنری—از جمله برندگان جوایز بین‌المللی—خواهان بازنگری در روند رسیدگی و توقف حکم اعدام شدند. سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی مانند عفو بین‌الملل و گزارشگران ویژه سازمان ملل، و نیز محافل قضایی و حقوقی جهانی، پروسه بازپرسی و محاکمه را زیر سؤال بردند و از بازداشت، اعترافات اجباری و روند دادگاهی نمایشی سخن گفتند. این واکنش‌های سراسری و هم‌صدایی جهانی هزینه‌ای هنگفت بر دستگاه حاکم تحمیل کرد—هزینه‌ای که نشان داد رفتار با مخالفان داخلی دیگر تنها معضلی داخلی نیست، بلکه به یک چالش بین‌المللی بدل شده است.
اگرچه فشارهای بین‌المللی و اعتراض‌های مردمی در نهایت مانع اجرای حکم برای نوید نشد، اما اثبات شد که چنین واکنش‌هایی توانایی ایجاد بازدارندگی و تغییر در رویه را دارند. اعدام نوید افکاری به مثابه یک زنگ هشدار برای نهادهای بین‌المللی و مدافعان حقوق بشر عمل کرد؛ نشان داد که افکار عمومی جهانی و همراهی چهره‌های معتبر می‌تواند توجهات و پایش‌های بین‌المللی را به سمت پرونده‌های داخلی معطوف کند و در موارد بعدی مانع از تسریع در اجرای احکام سنگین شود. در این معنا، خون نوید به توقف‌ها و تأخیرهای احتمالی در روند اعدام‌های بعدی کمک کرده و فشار جامعه جهانی را بر این موضوع افزوده است.
پرونده نوید، از زمان دستگیری تا مرحله بازپرسی و محاکمه و صدور حکم، به شکل عریان و شفاف ماهیت فرایند قضایی حاکم را به نمایش گذاشت. این کیس، آینه‌ای تمام‌نما شد از نحوه رفتار با معترضان و شیوه‌های اجرایی در روند قضایی؛ از بازداشت‌های پر‌ابهام و اعترافات زیر فشار تا محاکمه‌های شتابزده و غیرشفاف. به این ترتیب، پرونده نوید به یکی از شاخص‌های اصلیِ نقد ساختاری دستگاه قضایی بدل شد و بار دیگر جایگاه این نهاد را در مرکز توجه نهادهای حقوق‌بشری و افکار عمومی قرار داد.
بلاتکلیفی قضایی شاهین ذوقی تبار در اوین؛ نقض حقوق بشر و شرایط سخت زندان
شکنجه و بلاتکلیفی عبدالسلام شهمیری در زندان زاهدان
پرونده سیاه حقوق بشر به صدر مطالب جهانی بازگشت
پس از این حادثه، پرونده حقوق بشر نظام بار دیگر به سوژه‌ای اصلی برای نهادهای حقوقی بین‌المللی تبدیل شد. گزارش‌ها و مستندات مربوط به نقض حقوق متهمان، استفاده از اعترافات اجباری و بی‌توجهی به استانداردهای دادرسی عادلانه، در دستور کار مجامع و سازمان‌های گوناگون قرار گرفت. واکنش‌های پی‌درپی رسانه‌ها و نهادهای بین‌المللی سبب شد که مسایل مرتبط با حقوق زندانیان سیاسی و اجرای مجازات اعدام، مجدداً در دستورکار جهانی قرار گیرد و این موضوعات از سطح محلی فراتر آمده و به بحث‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پیوست.
خون بی‌گناه و مظلومانه نوید به انگیزه‌ای قدرتمند برای نسل‌های آتی تبدیل شد؛ محرکی که می‌تواند جرقه‌های قیام‌های بعدی باشد. در تحلیل بسیاری از ناظران، این خون به‌عنوان یک موتور محرک قوی برای مردم ایران در قیام‌های آتی عمل خواهد کرد—رویدادی که دیر یا زود می‌تواند تأثیر خود را بر ساختارهای سیاسی بگذارد و مسیر رسیدن به آزادی، دموکراسی و احیای حقوق بشر را هموار سازد. نوید افکاری، به‌عنوان نمادی از قیام ۹۷، در حافظه جمعی به سمبلی از ایستادگی و فداکاری بدل شد؛ کسی که در برابر فشار و تهدید تسلیم نشد و صدایش راهی برای بیداری وجدان جامعه گردید.
می‌توان دستاوردهای برجسته‌ای را که از پرونده نوید عاید جامعه و جنبش حقوق‌بشری شده، در قالب چند محور خلاصه کرد:
نمایشِ چهره عریان دستگاه قضایی: از دستگیری تا محاکمه و صدور حکم، کل فرایند به‌صورت شفاف و در معرض دید عمومی قرار گرفت؛ کیس نوید آینه‌ای بود برای نمایش ماهیتِ قضایی حاکم.
ضربه به حکم اعدام: این پرونده به اعتراض جهانی علیه مجازات اعدام در ایران و دیگر نقاط جهان کمک کرد و گامی کیفی به سمت محدودسازی یا لغو کامل این حکم محسوب می‌شود.
تاکید مجدد بر پرونده سیاه حقوق بشر: پرونده نوید بار دیگر توجه سازمان‌های حقوق بشری را به سوژه اصلی تبدیل کرد و آنها را واداشت تا پرونده‌های مشابه را با دقت بیشتری پیگیری کنند.
خلق انگیزش برای قیام‌های آتی: خاطره و نام نوید به‌عنوان منبعی الهام‌بخش برای مقاومت و مطالبه آزادی، نقشی تعیین‌کننده در نیرو‌بخشی به جنبش‌های مدنی و اعتراضی آینده خواهد داشت.
گرچه اجرای حکم اعدام نوید افکاری یکی از تلخ‌ترین رویدادهای اخیر بود و نظام در نهایت با پذیرش این عمل، تلاش کرد تا از تکرار قیام‌ها جلوگیری کند، اما نتیجه عکس داده است: ایستادگی نوید و افشاگری‌های خانواده و همراهانش، دستاوردهای بزرگی برای جنبش‌های حقوق‌بشری و مقاومت مردم ایران به همراه داشته است. نام نوید افکاری همچنان در حافظه جمعی زنده است و خون او به‌جای خاموش کردن صدای اعتراض، شعله‌ای شد برای ادامه مبارزه در راه آزادی، عدالت و احترام به حقوق بشر.
کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / ایکس / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک
.jpg)
.jpg)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر